Tijdens mijn stagebezoeken als docent pedagogiek maak ik vaak mee dat er op kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, maak ook BSO's, gebruik wordt gemaakt van thema's. Het bedenken, inrichten en maken van de thema's verloopt overal weer net wat anders. Vooral peuterspeelzalen, maar ook soms kinderdagverblijven, werken met programma's voor voor- en vroegschoolse educatie. De thema's zijn dan vaak al bedacht door de makers van de methodiek. Vaak zie ik echter ook dat een team groepsbreed of locatiebreed zelf thema's mag bedenken. Als pedagogisch professional op het kinderdagverblijf deden wij dit ook. In dit artikel wil ik je meenemen in welke stappen ik doorliep bij het bedenken, inrichten en maken van een thema. Doe er je inspiratie mee op!
Stap 1 - Verdiep je in de ervarings- en belevingswereld van de kinderen
De eerste stap nam ik ver voordat ik daadwerkelijk het thema zelf bedacht. Ik verdiepte me in de ervarings- en belevingswereld van de kinderen. De ervaringswereld houdt in hoe een kind de wereld om hem heen begrijpt en beleeft. Hierbij kijk je ook naar de persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen die het kind heeft opgedaan en hoe hij hetgeen hij beleeft interpreteert. Onder de belevingswereld vallen de gevoelens, gedachten en emoties die het kind ervaart in interactie met zijn omgeving. Dit betekent dus dat elk kind in principe een andere ervarings- en belevingswereld heeft, omdat zij natuurlijk elk andere dingen meemaken, een ander ontwikkelingsleeftijd hebben en dingen anders ervaren en interpreteren. Veelal is er echter ook een gemene deler te vinden in de belevings- en ervaringswereld bij een groep kinderen.
In mijn zoektocht naar een geschikt onderwerp voor een thema (en de verdere indeling) probeerde ik hierachter te komen door de kinderen te observeren en met hen én ouders en collega's in gesprek te gaan. Op die manier probeerde mezelf écht in het kind te verdiepen. Het hielp mij altijd om voor ogen te houden dat een thema als het ware in een heel klein hoekje kan zitten. Het hoeft niet altijd een heel groot onderwerp te zijn. Zo kun je in de winter bijvoorbeeld denken dat het thema "winter" een geschikt thema is om te behandelen en kun je in eerste instantie denken dat activiteiten als het maken van een sneeuwpop op papier en het maken van sneeuwvlokjes met watjes (want het sneeuwt helaas niet deze winter, dus kun je dit niet in het echt ervaren) geschikt zijn. Bedenk je echter of dit hetgeen is wat in de belevings- en ervaringswereld van de kinderen ligt en of dit hetgeen is wat zij willen leren. Wanneer het winter is, betekent het namelijk niet per se dat het kind ook daadwerkelijk geïnteresseerd is in alles wat met de winter te maken heeft. Misschien kom je er door te observeren wel achter dat de kinderen in de groep vooral bezich zijn met de kou buiten en het feit dat zij een muts, handschoenen en sjaal moeten dragen. Bedenk je dan dat je misschien hier een thema op kunt baseren (bijv. "Brrr, wat is het koud" of "Wat moet ik aan?"). Óf misschien zijn zij überhaupt niet bezig met iets wat te linken valt aan de winter, maar zijn zij bezig met de geboorte van een nieuw zusje van één van de kinderen op de groep.
Kortom: door te observeren en in gesprek te gaan, kom je erachter wat er écht in de belevingswereld van de kinderen ligt, zodat je hier het onderwerp van jouw thema op kunt baseren. Mijn motto hierbij is; keep it small en simple.
Stap 2 - Bedenk de doelen voor jouw thema
Doordat ik mezelf had verdiept in de belevings- en ervaringswereld van de kinderen en vanuit hier een thema bedacht, had ik ook meer kennis gekregen over de ontwikkeling van de kinderen. Ik wist waar de kinderen stonden in hun ontwikkeling en waar ontwikkelingskansen lagen. Vanuit hier kon ik passende doelen bedenken voor het thema. Ik hield hierbij rekening met de verschillende leeftijden en ontwikkelingsniveaus van de kinderen. Voor het thema maakte ik maximaal drie doelen (hoeveel doelen je maakt, is natuurlijk wel afhankelijk van het aantal weken dat je thema duurt). Ik lette erop dat de doelen SMART waren (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden) en dat ik voor elke leeftijdscategorie (bijv. 0-1, 1-2, 2-3, 3-4 jaar) een set doelen maakte. Het maken van SMART- doelen, zorgde ervoor dat ik aan het einde van elke activiteit en aan het einde van het thema kon evalueren in hoeverre de doelen waren behaald.
Stap 3 - Bedenk subdoelen voor jouw thema en koppel hier activiteiten aan
Vanuit de thema- doelen bedacht ik subdoelen. Per thema- doel bedacht hoe dit doel bereikt kon worden. Hier maakte ik SMART- doelen van.
Eerder in het artikel gaf ik al aan dat ik de thema- doelen aanpaste aan elke leeftijdscategorie en ontwikkelingsniveau. Dit betekent dat ik nu dus ook subdoelen per leeftijdscategorie en ontwikkelingsniveau kreeg. Aan elk subdoel koppelde ik een activiteit. Dit betekent dus dat elke activiteit per leeftijdscategorie en ontwikkelingsniveau een doel had.
Vervolgens ontwierp ik de activiteiten aan de hand van een methodisch activiteitenplan. Ik zorgde ervoor dat er in een thema verschillende soorten activiteiten aan bod kwamen. Denk aan beweeg, creatieve, vrij- spel, sociaal- emotionele activiteiten, enzovoorts.
Ook koppelde ik één of meerdere boeken (afhankelijk van de leeftijdsrange van de groep) aan het thema. Het boek kwam telkens weer terug als rode draad in het thema. Ditzelfde deed ik met een liedje. Dit zorgt voor herkenbaarheid. Daarnaast stimuleert het verschillende ontwikkelingsgebieden, zoals de taalontwikkeling, creatief- expressieve ontwikkeling en de sociaal- emotionele ontwikkeling en het zorgt voor een hoge mate van betrokkenheid bij het thema. Daarnaast zorgt het ervoor dat het thema echt gaat leven en er samenhang wordt gezien.
Stap 4 - Voer het thema samen met je collega's uit, stel het waar nodig bij en evalueer het
Nadat ik het thema had uitgeschreven op papier en er een themamap van had gemaakt, voerde ik het thema samen met mijn collega's uit. Tijdens het uitvoeren van de verschillende onderdelen was het natuurlijk belangrijk om de kinderen goed te observeren en na elke activiteit evalueerde ik de activiteit. Dit deed ik door te evalueren op het proces en op het doel. Daarbij hield ik elk kind in het oog. Vragen die ik mezelf stelde, waren onder andere "Wat zie ik dat de kinderen doen?", "Hoe kan ik hen als pedagogisch professional het best begeleiden?", "Welke ontwikkelingsstappen zetten de kinderen?", "Welke kansen zie ik?", enzovoorts. Ik hield hierbij de subdoelen en themadoelen paraat. Het antwoord op deze vragen gaf input voor het ver vervolg van de het thema en waar nodig kon ik het thema of een activiteit tussentijds bijstellen.
Aan het einde van het thema evalueerde ik het thema ook. Ik stelde me dezelfde vragen en evalueerde het thema een de hand van een evaluatie op de themadoelen en subdoelen én ik evalueerde op het proces. Op die manier kon ik nagaan in hoeverre het thema en de activiteiten een bijdrage hadden geleverd aan de bevordering van de ontwikkeling van de kinderen, maar bovenaal ook aan het gevoel van welbevinden en betrokkenheid. Dit geeft belangrijke informatie voor het aanbieden van andere activiteiten (na afloop van het thema of bij een nieuw thema) en het begeleiden van de kinderen tijdens een dag op het kinderdagverblijf.
Conclusie
In dit artikel wilde ik je graag meenemen in de stappen die ik doorliep wanneer ik een thema ontwierp voor een groep kinderen. Wat ik je vooral wil meegeven is dat het onderwerp van het thema eigenlijk niet zo belangrijk is. Het belangrijkste is dat jij met het thema en de activiteiten kunt aansluiten bij de ervarings- en belevingswereld van de kinderen. Dát moet wat mij betreft het uitgangsput zijn, het thema is hier - mijns inziens - ondergeschikt aan.
Ik hoop dat ik je heb kunnen inspireren voor het ontwerpen van jouw thema!
Werken jullie themagericht op de groep? En zo ja, welke stappen doorlopen jullie in het bedenken, inrichten en maken van een thema? Laat je reactie hieronder achter!
Reactie plaatsen
Reacties