De (spel) ontwikkeling bij de baby gaat, zoals we weten, razendsnel. In deze artikelen nam ik je mee in de spelontwikkeling van de baby en de visuele ontwikkeling van de baby van nul tot drie maanden en vier tot twaalf maanden oud. Ik gaf hier ook al een aantal tips van (spel)materialen die je in de babyfase kunt aanbieden. In dit artikel wil ik verder inzoomen op welke (spel)materialen mijns inziens zinvol zijn om aan te bieden aan de baby van nul tot drie maanden. Ik ben me ervan bewust dat de baby veelal pas met drie maanden voor het eerst naar de kinderopvang gaan, echter zijn hier uitzonderingen op. Daarnaast vind ik het belangrijk dat je als pedagogisch professional ook kennis hebt van de (spel)ontwikkeling van de pasgeboren baby om hem op latere leeftijd goed te kunnen ondersteunen.
De spelontwikkeling 0-3 maanden: een korte terugblik
In de eerste drie levensmaanden is de baby vooral gericht op het contact met de opvoeder. Dit betekent dat hij het prettig zal vinden om nabijheid te ervaren door middel van aanrakingen, knuffelen, praten, zingen, enzovoorts en door sensitief responsief te worden benaderd (Van der Plank, 2024; Struyven, 2003).
Wanneer je een (spel)materiaal aan de baby zal laten zien, zal hij hier nog niet bewust naar reiken of het vastpakken. Zijn bewegingen zullen reflexmatig zijn. Aan zijn gezichtsuitdrukkingen en ogen zal je goed kunnen zien of de baby iets interessant vindt. Let erop dat je materialen binnen een afstand van maximaal 30 centimeter houdt, want al het materiaal dat je verder weg houdt, zal hij niet scherp zien.
Hoe vroeg het ook klinkt, maar op deze leeftijd kun je ook al werken aan het stimuleren van de taalontwikkeling. Dit doe je door bijvoorbeeld tijdens het spel en het contact met de baby veel te praten en uit te leggen wat jij doet en ziet en wat de baby doet en ziet.
Onderstaand geef ik je een aantal voorbeelden van (spel)materialen die ik geschikt vind voor de periode van nul tot drie maanden. Ik leg je per spelmateriaal uit welke ontwikkelingsgebieden worden gestimuleerd, waarom het materiaal juist in deze fase belangrijk is en hoe je samen met de baby met dit het materiaal kunt spelen.
Let op: Blijf altijd kijken naar de baby op jouw groep om te bepalen wat bij zijn ontwikkeling past. Wanneer je materiaal aanbiedt dat (nog) niet aansluit bij de specifieke baby, kan dit de ontwikkeling in sommige gevallen zelfs remmen in plaats van stimuleren.
Contrastkaarten of -boekje
Een pasgeboren baby ziet alleen licht en donker. Dit betekent dat hij (spel)materialen met contrasterende kleuren, zoals zwart en wit het best kan zien (Struyven, 2003). Vaak is een pasgeboren baby erg gefascineerd door patronen. Contrastkaarten in zwart en wit zijn daarom ideaal om aan te bieden. Vanaf een maand of één, twee, kun je dit uitbreiden naar kaarten met de kleuren zwart, wit, rood, geel, groen en later ook blauw. Door middel van dit spelmateriaal stimuleer je onder andere de visuele ontwikkeling. Gebruik ook veel taal tijdens het spel, want dan stimuleer je ook nog eens de taalontwikkeling.
Ga met de baby op schoot zitten en bekijk samen rustig een kaart. Kijk goed hoe de baby reageert; hoe ziet zijn gezichtsuitdrukking eruit? Vaak merk je hieraan heel goed of een baby het interessant vindt.
Je kunt hiervoor overigens ook contrastboekjes speciaal voor baby's van nul tot drie maanden gebruiken.
Contrasterende rammelaar in zwart- wit en primaire kleuren
Hierboven las je dat een pasgeboren baby contrasterende kleuren goed kan zien. Contrasterende rammelaars in zwart en wit en in primaire kleuren kunnen daarom niet ontbreken. Veel rammelaars maken een zacht geluidje wanneer je ze schud of erin knijpt. Dit trekt de aandacht van de baby. Het gehoor van de baby is bij de geboorte namelijk al aardig goed ontwikkeld. Door de rammelaar te schudden, kun je met de baby oefenen om geluid te lokaliseren. Houd de rammelaar vast, schud ermee en kijk goed wat de baby doet. Kijkt hij bijvoorbeeld naar de rammelaar of (nog) niet? Probeer zijn aandacht te vangen. Merk je dat hij het niet zo interessant vindt? Laat het spel dan even voor wat het is. Ook een pasgeboren baby heeft behoeften en voorkeuren! Vindt hij het wel interessant en heeft hij de rammelaar met zijn blik gevangen? Probeer de rammelaar dan rustig te bewegen en kijk of hij hem probeert te volgen met zijn ogen. In het begin zal hij dit nog erg lastig vinden, omdat zijn oogbewegingen nog ongecontroleerd zijn, maar op die manier kun je dit op een leuke manier oefenen.
Jouw stem!
Je stem is ook een belangrijk (spel)materiaal! Een baby vindt het heerlijk om te luisteren naar de stem van de ouder(s)/ verzorger(s). Hij wordt er rustig en ontspannen van én zijn taalontwikkeling wordt gestimuleerd. Wanneer en baby op de kinderopvang zit, zal hij ook langzaamaan (misschien in mindere mate) de stem van de vaste pedagogisch professional(s) gaan herkennen. Praat daarom veel tegen de baby. Benoem bij de verzorging, het eten en het slapengaan natuurlijk wat je doet, maar neem de baby ook op schoot. Draai hem om, zodat hij jou kan zien en praat en zing tegen hem. Let op zijn non-verbale reacties, zoals zijn gezichtsuitdrukking en zijn handen. Wanneer deze ontspannen zijn, zie je dat hij ervan geniet!
Mocht je als aanstaande ouder dit artikel toevallig tegenkomen, is het ook interessant om te weten dat een baby jouw stem ook al hoort tijdens de zwangerschap. Hier zal hij ook al rustig van worden. Hij zal jouw stem ook herkennen na zijn geboorte, hoe jong hij ook is. Mijn zoontje is prematuur geboren. Al na zijn geboorte merkte ik dat hij mijn stem en die van zijn vader herkende. Het hielp hem ontspannen. Het schijnt dat de stem van de ouder(s), en vooral die van de moeder, bij vervelende gebeurtenissen, bijvoorbeeld medische handelingen, kan helpen bij de pijnregulatie.
Conclusie
Hoe jong een baby ook is, met de juiste (spel)materialen kun je zijn ontwikkeling stimuleren. Wellicht ten overvloede, maar kijk altijd goed naar hoe de baby reageert. Vindt hij het niet leuk, of is het even te veel voor hem, dan zal hij je dit laten merken doormiddel van zijn (non-)verbale communicatie. Reageer hier sensitief responsief op.
Hebben jullie spelmaterialen op de groep voor baby's van nul tot drie maanden oud? En welke zijn dit dan?
Referentielijst
- Plank, van der, K. (2024). Kleuters en spel. Uitgeverij LannooCampus.
- Struyven, K. (2003). Groot worden. Uitgeverij LannooCampus.
Reactie plaatsen
Reacties