De visuele wereld van de baby (4-12 maanden)!

De visuele ontwikkeling van de baby (4-12 maanden)

Tot ongeveer vier maanden kon de baby alleen nog maar de kleuren rood, groen, geel, blauw en hoge contrasten onderscheiden. Vanaf vijf maanden leert de baby geleidelijk aan meer kleuren te onderscheiden (Gezondheid, 2022). Je zult zien dat hij opvallende, levendige, kleuren nog steeds erg interessant vindt. Daarnaast ontwikkelt de hand- oog coördinatie van de baby zich verder en ontwikkelt hij langzaamaan dieptezicht (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, n.d.). Hij zal (spel)materiaal bewuster en gemakkelijker gaan vasthouden en dit bijvoorbeeld naar zijn mond brengen om het de ontdekken. Hij kan nu namelijk beter de afstand van zijn hand tot aan het materiaal inschatten. 

Vanaf een maand of zes zien we dat de baby gezichten beter gaan onderscheiden (Riksen- Walraven, 2005). Hij herkent bekende gezichten en kan deze onderscheiden van onbekenden gezichten. Een bekend gezicht zal hij bijvoorbeeld begroeten met een glimlach. Je hebt vast wel eens meegemaakt dat een zes maanden oude baby die nieuw is bij jullie op de groep moeite heeft om afscheid te nemen van zijn ouder(s). Dit valt onder andere te verklaren vanuit het feit dat jij als pedagogisch professional nog een onbekend en vreemd gezicht voor hem bent. Deze ontwikkelingsstap zorgt echter ook voor kansen. De baby is nu namelijk ook steeds meer geïnteresseerd in de gezichtsuitdrukkingen van anderen en de emoties. Hij zal dit proberen te spiegelen. Doordat zijn ogen zich verder ontwikkelen zal hij nu ook steeds meer details gaan zien. Dit zorgt ervoor dat je hem gedetailleerd (spel)materiaal kunt aanbieden en (spel)materiaal met verschillende structuren. 

De baby van 9 maanden ontwikkelt zich steeds verder op het gebied van het verwerken van visuele informatie. Hij leert (spel)materialen herkennen vanuit verschillende hoeken en hij ontwikkelt objectpermanentie (Kohnstamm, 2009). Dit houdt in dat hij leert dat iets blijft bestaan ook al is het uit zijn zicht. In deze fase zul je bijvoorbeeld zien dat de baby dol is op kiekeboe spelletjes. Ook zal hij (spel)materiaal gaan herkennen als het in een andere context ligt (hij herkent het materiaal bijvoorbeeld als het op de tafel ligt, maar ook als het op de grond ligt). Daarnaast ontwikkelt zijn hand-oog coördinatie verder (Gezondheid, 2022). Dit maakt dat hij nu nog gecontroleerder (spel)materiaal kan pakken en het kan manipuleren. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat hij nu een blok kan stapelen op een ander blok. Tot slot zorgt onder andere de visuele ontwikkeling er ook voor dat zijn steeds wereld groter wordt. Hij zal op ontdekking uitgaan en gaan exploreren. 

Hoe ik de visuele ontwikkeling van de baby stimuleerde

Er zijn een heleboel manieren waarop je als pedagogisch professional de visuele ontwikkeling van de baby kunt stimuleren. Ik geef je hier een aantal voorbeelden van hoe ik dit deed in mijn tijd als pedagogisch professional in de kinderopvang. 

• Ik bood de baby rammelaars en ander spelmateriaal aan in heldere kleuren. Kijkend naar de visuele ontwikkeling ligt hier waarschijnlijk zijn interesse. Doordat een baby zijn hand-oog coördinatie verder ontwikkelt en hij hierdoor ook beter het materiaal kan grijpen, is het voor een baby erg interessant wanneer jij het materiaal voor/ boven zijn hoofd houdt, zodat hij ernaar kan reiken en het uiteindelijk kan vastpakken. (Spel)materialen als een stapeltoren, blokken en bakjes waar de baby iets in of uit kan halen, zijn in deze periode ook erg interessant. 
• Op de groep hadden wij ook een babyspiegel. Regelmatig zat of lag ik naast de baby terwijl de baby zichzelf aan het bewonderen was in de spiegel. Een baby zal zichzelf waarschijnlijk nog niet herkennen, maar vindt het wel super leuk om zijn eigen gezichtsuitdrukkingen na te doen. Ik benoemde wat de baby deed, benoemde emoties die de baby in zijn gezicht liet zien of benoemde wat ik zelf deed en welke emoties ik zelf liet zien in de spiegel. Een dergelijke activiteit kun je ook doen met de baby op schoot of tijdens het verschoonmoment. Tot slot zijn kiekeboe spelletjes ook erg populair. 
• Op het moment dat de baby op (visuele) ontdekking in de ruimte ging, bood ik (spel)materialen aan zoals een rolrammelaar, een autootje en ander speelgoed dat de baby gemakkelijk vooruit kon bewegen of duwen.
• Tot slot bood ik de baby (spel)materialen met verschillende structuren aan. Dit zorgt ervoor dat de baby de visuele informatie in de hersenen leert koppelen aan de informatie over de andere zintuiglijke ervaringen (zoals de structuur die de baby met de handen voelt). Daarnaast zorgt het ervoor dat de baby steeds beter de details van de materialen leert zien en herkennen. Je kunt hiervoor verschillende materialen gebruiken, zoals spelmateriaal met verschillende structuren (zoals hard en zacht materiaal), maar ook dagelijks voorwerpen, zoals stof, een badspons, schelpjes, etc. 

Zoals ik in mijn andere artikelen regelmatig aangeef, is het belangrijk dat jij tijdens het (mee)spelen benoemt wat er gebeurt en de juiste begeleidingstechnieken toepast. Lees hierover meer op de pagina 'Inspiratieboost'.

Wat zet jij in om de visuele ontwikkeling van de baby te stimuleren? Ik lees graag jouw antwoord in de reacties!

Referentielijst:

• Gezondheid (2022). Visuele ontwikkeling: Wat ziet je baby? Geraadpleegd op 5 juli 2024, van: https://www.gezondheid.be/artikel/baby/visuele-ontwikkeling-wat-ziet-je-baby-35231
• Kohnstamm, R. (2009): Kleine ontwikkelingspsychologie 1: het jonge kind. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
• Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. (n.d.). JGZ-richtlijn Opsporen oogafwijkingen: Ontwikkeling van het oog en visuele functies. Geraadpleegd op 5 juli 2024, van: https://www.jgzrichtlijnenen.nl/richtlijn/jgz-richtlijn-opsporen-oogafwijkingen/2-definities-en-achtergrond-informatie/2-1-ontwikkeling-van-het-oog-en-de-visuele-functies
• Riksen- Walraven, J. M. A. (2005): Inspelen op baby's en peuters. Bohn Stafleu Van Loghum.